TERÖRLE MÜCADELE SONUCUNDA BEDENSEL BÜTÜNLÜĞÜ ZARAR UĞRAYAN VAZİFE MALULLERİNE VE HAYATINI KAYBEDENLERİN DESTEĞİNDEN YOKSUN KALANLARA SAĞLANAN MADDİ VE SOSYAL HAKLAR

Kimleri Kapsıyor:

2330 sayılı Nakdi Tazminat ve Aylık Bağlanması Hakkındaki Kanun Madde 1 gereği; barışta güven ve asayişi korumak, kaçakçılığı men, takip ve tahkikle , trafik ve yol güvenliğini veya tutuklu ve hükümlülerin sevk ve nakillerini sağlamakla görevli olanların ; Türk Silahlı Kuvvetleri, Jandarma Genel Komutanlığı, Sahil Güvenlik Komutanlığı ve Emniyet Teşkilatında bulunan patlayıcı maddelerin incelenmesi, muhafazası, nakli, imha edilmesi ve zararsız hâle getirilmesi işlemlerinde görevlendirilenlerin bu görevlerinden dolayı ya da görevleri sona ermiş olsa bile yaptıkları hizmet nedeniyle derhal veya bu yüzden maruz kaldıkları yaralanma veya hastalık sonucu ölen veya engelli hâle gelen kamu görevlilerini kapsamaktadır.

Vazife Malullerine Sağlanan Maddi ve Sosyal Haklardan Maddi Tazminat Hesabında Yarar Olarak Kabul Edilenler Nelerdir?

Genel olarak gerek Danıştay ve gerekse AYİM’de prim ödemek suretiyle elde edilen aylık, ikramiye gibi kazanımlar, terörle mücadele kapsamında sağlanan maddi ve sosyal haklardan düşülmek suretiyle yarar hesabı yapılmaktadır. Danıştay ve AYİM arasındaki farklılıklar ilgili maddi ve sosyal kazanımın kendi bölümünde ortaya koyulacaktır. Yarar sayılan hak ve sosyal yardımla şunlardır:

·     Nakdi Tazminat

2330 sayılı Nakdi Tazminat ve Aylık Bağlanması Hakkındaki Kanun, 2629 sayılı Uçuş, Paraşüt, Denizaltı, Dalgıç ve Kurbağa Adam Hizmetleri Tazminat Kanunu, 3713 sayılı Terörle Mücadele Kanunu, 2453 sayılı Yurt Dışında Görevli Personele Nakdi Tazminat Verilmesi ve Aylık Bağlanması Hakkında Kanun, 2566 sayılı Bazı Kamu Görevlilerine Nakdi Tazminat Verilmesi ve Aylık Bağlanması Hakkında Kanun, 4536 sayılı Denizlerde ve Yurt Yüzeyinde Görülen Patlayıcı Madde ve Şüpheli Cisimlere Uygulanacak Esaslara İlişkin Kanun ve 3497 sayılı Kara Sınırlarının Korunması ve Güvenliği Hakkında Kanun kapsamında belirtilen hallerde şehit olanların eş, çocuk, anne ve babalarına en yüksek devlet memuru brüt aylığının (ek gösterge dahil) 100 katı tutarında, anılan Kanunlar kapsamında belirtilen hallerde yaralananlara iş ve güçten geri kalınan süreye göre, malul olanlara ise maluliyet derecelerine göre değişen miktarlarda ilgili Bakanlık tarafından nakdi tazminat ödenmektedir.

Ödenen bu nakdi tazminatın tamamı Danıştay ve AYİM’de yarar olarak kabul edilmektedir. Fark olarak Danıştay yapılan ödemenin hesaplanmasında rapor tarihine kadar güncellenerek (faiz uygulanarak) çıkan rakamı yarar almaktadır. AYİM herhangi bir güncelleme uygulamamaktadır.

·     Vazife Malulü Aylığı

5434 sayılı Emekli Sandığı Kanunu Md. 55-56 ile 5510 sayılı Sosyal Sigortalar ve Genel Sağlık Sigortası Kanunu Md.45’e göre ilgili kamu görevlilerine vazife malullüğünü gerektiren sebeplerle maluliyetleri durumunda kendilerine ya da hayatlarını kaybetmeleri halinde hak sahiplerine; hizmet süresi 30 yıla (10.800 güne) kadar olanlara 30 yıl (10.800 gün) hizmet yapmış gibi, hizmet süresi (30) yıldan fazla olanlara ise fiili ve itibari hizmet süresi toplamı üzerinden maluliyet derecelerine göre aylık bağlanır. Vazife malullüğü gerektiren sebeplerle malul olan kamu görevlilerine hizmet süresi ve malullük derecesi üzerinden, erbaş/erlere ise öğrenim durumlarına göre hesaplanan miktarlarda aylık bağlanır. Bağlanan aylıkları 2330 sayılı Nakdi Tazminat ve Aylık Bağlanması Hakkındaki Kanun gereği durumuna göre %25 artırılarak ödenir.

Danıştay (ilk derece idare mahkemeleri) öncelikle vazife malulü aylığı bağlanan kamu görevlisinin adi malul aylığı almaya hak kazanmış olup olmadığına bakar. Eğer adi malul aylığı almaya hak kazanmamışsa bağlanan aylığın peşin sermaye değerini yarar olarak alır. Eğer adi malul aylığı lamaya hak kazanmışsa, bağlanan aylığın peşin sermaye değerinden, adi malul aylığı peşin sermaye değerini düşerek farkı yarar olarak alır. AYİM vazife malulü aylığını yarar olarak saymaz. Sadece vazife malulü aylığı üzerine yapılan %25 artırımın peşin sermaye değerini yarar olarak alır.

·     Harp Malulü Aylığı

5510 sayılı Sosyal Sigortalar ve Genel Sağlık Sigortası Kanunu Md.47’ye göre Harp malullerinden; uzman erbaşlara bulundukları kademenin üç ilerisindeki kademenin, uzman jandarmalara bulundukları rütbenin bir üst rütbesinin aynı kademesinin; astsubaylarla yarbay rütbesine kadar (Yarbay hariç) bir üst rütbenin aynı kademesinin, yarbaylara albay, albaylara kıdemli albay, kıdemli albay ile general ve amirallere bir üst rütbenin, sivil iştirakçilere ise bulundukları derecenin bir üst derecesindeki aynı kademenin emekli aylığı bağlanmasına esas gösterge tablosunda karşılığı olan derece veya kademesi üzerinden harp malullüğü aylığı bağlanır. Bulundukları derecenin bir üst derecesi olmayanlar için o derecenin üç ilerisindeki kademe göstergesi, üç ilerisindeki kademe göstergesi olmayanlar için de o derecenin son kademe göstergesi esas alınır.

Harp malulü olan erbaş/erler ile TSK'ce görevlendirilen sivil görevlilere öğrenim durumlarına göre 657 sayılı Devlet Memurları Kanununun 36'ncı maddesinde tespit edilen giriş derece ve kademesinin bir üst derecesindeki aynı kademesinden; bunlardan öğrenim görmemiş olanlara aynı maluliyet derecesinden vazife malulü olan ve 657 sayılı Kanuna ekli gösterge tablosundaki ilkokulu bitiren iştirakçiye bağlanması icap eden derece ve kademesinin bir üst derecesindeki aynı kademesinden, yine bunlardan 657 sayılı Kanuna göre devlet memuriyeti yapanların ise memuriyette kazanılmış hak olarak kendilerine uygulanan derece ve kademenin bir üst derecesindeki aynı kademesinden vazife malullüğü aylığı bağlanır. Harp malullerine malullük derecelerine ayrıca zam verilir.

Danıştay (ilk derece idare mahkemeleri) vazife malullerine uyguladığı gibi aynı yöntemle yarar hesabı yapar. AYİM’de de aynı şekilde harp malulü aylığı yarar sayılmaz. Verildiği takdirde %25 fazlalık yarar olarak sayılır.

·      Emsal Aylığı

3713 sayılı Kanun Md. 21 kapsamında aylık bağlanan kamu görevlilerine, bunların görevde olan emsallerinin almakta oldukları aylıklardan az olmayacak şekilde aylık bağlanır.

Danıştay (ilk derece idare mahkemeleri) emsal aylık bağlanması durumunda genelde açılan maddi tazminat davalarını reddetmektedir. AYİM ise bağlanan emsal aylık ile harp malulü aylığı arasındaki farkın peşin sermaye değerini yarar olarak kabul etmektedir.

·     Emekli İkramiyesi

3713 ve 2629 sayılı Kanunlarda belirtilen hallerde şehit/malul olan kamu görevlilerinin hak sahiplerine/kendilerine en yüksek devlet memuru aylığı üzerinden, 30 yıl hizmet yapmış gibi emekli ikramiyesi ödenir.

İstisna olarak erbaş ve erler; SGK iştirakçisi olmadıklarından varislerine ya da kendilerine emekli ikramiyesi ödenmez.

Danıştay (ilk derece idare mahkemeleri) vazife malulü aylığında olduğu gibi adi malul ikramiyesi hak etmiş olanlarda, ödenen emekli ikramiyesinden adi malul durumundaki emekli ikramiyesini düşerek farkı yarar olarak alır. Adi malul emekli ikramiyesine hak kazanmamışsa tamamını ödeme günü ile rapor tarihi arasında güncelleme yaparak (faiz uygulayarak) alır. AYİM aynı şekilde yarar hesabı yapmaktadır. Fark olarak bir güncelleme yapmamaktadır.

·     Ek Ödeme

5434 sayılı Emekli Sandığı Kanunu Ek Md. 79 gereğince; harp/vazife malullüğünü gerektiren sebeplerle hayatını kaybeden ya da harp/vazife malulü olan personelin dul/yetimlerine ya da kendilerine SGK tarafından aylık bağlanmasına esas olan tarihten geçerli olmak üzere, başvuru tarihini izleyen yılın en geç ilk üç ayı içinde ve takip eden her yılın ilk üç ayı içinde ek ödeme yapılır. İlk ödeme maaşa bağlanma tarihi ile o yılın aralık ayı sonuna kadar geçen süre için yapılır. Ay farkları yıllık miktarın on ikiye bölünmesi suretiyle maluliyet derecelerine uygun olarak hesaplanır. Bu ödeme, Tütün İkramiye diye de anılır.

Danıştay ve AYİM yapılan ek ödemeyi yarar olarak kabul eder.

·     Kamu Konutlarından Yararlanma ve Kira Bedelinin Devlet Tarafından Ödenmesi

3713 sayılı Terörle Mücadele Kanunu gereği yurt içinde ve yurt dışında kamu konutlarından yararlanmakta iken şehit olan kamu görevlilerinin (erbaş/er hariç) hak sahibi dul/yetimleri ile malul olarak görevden ayrılan personele (erbaş/er hariç), özel tahsisli konutlarda oturanlar hariç olmak üzere, olay tarihinden itibaren bir yıl süreyle kamu konutlarından yararlanmaya devam eder.

Bu süre sonunda kamu konutundan çıkacaklar ile kamu konutundan yararlanmayanlar ve özel tahsisli konutlarda oturanların istekleri halinde ikametgâh olarak kullanacakları yurt içindeki taşınmazın kira bedeli on yıl süre ile Devlet tarafından karşılanır. Yurt dışındaki özel tahsisli konutlarda oturanların yurt dışı kira bedelleri de istekleri halinde bir yıl süre ile Devletçe karşılanır. Bütün hak sahipleri adına bir konut için yapılacak aylık kira yardımının üst limiti ile ödeme usul ve esasları, Aile ve Sosyal Politikalar Bakanlığı, Millî Savunma Bakanlığı ve İçişleri Bakanlığının görüşü alınmak suretiyle Maliye Bakanlığınca çıkarılan yönetmelikle belirlenmektedir.

Danıştay ve AYİM yapılan kira yardımını yarar olarak kabul eder.

Vazife Malullerine Sağlanan Maddi ve Sosyal Haklardan Maddi Tazminat Hesabında Yarar Olarak Kabul Edilmeyenler

·     Bakıcı Ücreti

5434 sayılı Emekli Sandığı Kanunu Ek Md. 77 gereğince başkasının yardım ve desteği olmadan yaşamak için gereken hareketleri yapamayacak derecede malul olanlara, asgari ücretin net tutarı, aylıklarıyla birlikte ayrıca ödenir.

Eğer SGK tarafından bu ödeme yapılıyorsa yarar olarak kabul edilmez. Yapılmamışsa ve başkasının yardım ve desteği olmadan yaşamak için gereken hareketleri yapamayacak derecede malul olduğunu belgeleyebiliyorsa, yapılmayan ödeme yarar değil aksine hesap edilmek suretiyle zarar kabul edilerek maddi tazminatı artırılır.

Yukarıda sayılan maddi ve sosyal haklar dışında terörle mücadele kapsamında malul olan gazilerimize ya da şehit yakınlarına 35 değişik başlıkta maddi ve sosyal hak ve yardım yapılmaktadır. Yapılan bu hak ve yardımlar Danıştay ve AYİM tarafından yarar olarak alınmamaktadır.